Transformacja gospodarcza w Polsce w perspektywie porównawczej
Polska transformacja systemowa w kierunku demokracji i gospodarki wolnorynkowej zawsze określana była jako szczególnie udana w porównaniu do pozostałych państw regionu Europy Środkowo-Wschodniej (zwłaszcza biorąc pod uwagę problemy odziedziczone po poprzednim systemie). Przez ponad 20 lat wielkość polskiego PKB uległa podwojeniu i wykazała niezwykłą odporność na ostatni kryzys.
W wygłoszonej podczas 133. Seminarium mBank-CASE prezentacji prof. Aslund skupił się głównie na tych reformach politycznych i czynnikach instytucjonalnych, które w jego ocenie zadecydowały o sukcesie wdrażanych reform. Omówił główne punkty pakietu reform gospodarczo-ustrojowych zwanego Planem Balcerowicza oraz przedstawił argumenty jego krytyków.
Opisując polskie doświadczenia zastosował czysto empiryczne podejście przytaczając interpretacje kluczowych danych oraz opinie polityków i ekonomistów z różnych stron sceny politycznej. W swoim wystąpieniu omówił nie tylko wczesne lata przemian, ale także wpływ kryzysu finansowego na polską gospodarkę porównując ją do pozostałych państw Europy Środkowo-Wschodniej. 
Wskazał również jakie czynniki sprawiły, że Polska była bardziej odporna na osłabienie koniunktury niż pozostałe kraje regionu. Pomimo, że wiele z nich miało charakter wewnętrzny, prof. Aslund podkreślił rolę wsparcia finansowego Zachodu. Co więcej, w jego ocenie to decyzja Leszka Balcerowicza dotycząca konieczności ograniczania wzrostu krajowego zadłużenia w pierwszych dwóch latach transformacji pomogła Polsce szybko uwolnić się spod jego ciężaru.
Jak mówił prof. Aslund, nie wszystko jednak udało się zrealizować. Chodzi tu głównie o ograniczony zakres programu prywatyzacyjnego i tempo jego realizacji, które to opóźniły transformację. Fakt, że Polska zdołała ustrzec się przed negatywnymi efektami terapii szokowej poprzez stopniowe wyprzedawanie majątku państwowego, był raczej dziełem politycznego przypadku. Powolna prywatyzacja była niczym innym jak przejawem politycznej impotencji, a nie tak jak twierdzą niektórzy, gospodarczej rozwagi. W ocenie prof. Aslunda, wyniki gospodarcze Polski pokazują, że reformy muszą być wprowadzane zdecydowanie. W przeciwnym razie, nie odnoszą bowiem pożądanego skutku.
Profesor Witold Orłowski jako pierwszy skomentował prezentację prof. Aslunda. Chociaż zgadzał się z jej głównymi tezami, zauważył, że być może Polska będzie musiała zmierzyć się z problemem „pułapki średniego dochodu” związanej z niskim poziomem oszczędności oraz kapitału społecznego. Jak mówił, może ona przyćmić dotychczasowe sukcesy. Jeżeli chcemy, żeby nasz kraj dalej się rozwijał, musimy zadbać o fundamenty – dodał.
Profesor Jerzy Osiatyński, który wystąpił jako drugi komentator, podkreślił, że reformy przeprowadzone przez rząd Tadeusza Mazowieckiego odniosły sukces głównie ze względu ogólnonarodowy entuzjazm związany z odzyskaniem niepodległości. Swój udział miała też reforma samorządu terytorialnego dająca więcej uprawnień gminom. W ocenie prof. Osiatyńskiego, te dwa czynniki sprawiły, że Polacy uwierzyli, że są w stanie stawić czoła wyzwaniom transformacji ustrojowej. Przyniosły także tzw. spójność społeczną, dzięki której nasz kraj wszedł także na ścieżkę zrównoważonego rozwoju.
Jak mówił prof. Osiatyński, analizując kształt rozwiązań projektowanych na przełomie lat 80. i 90. nie powinniśmy przeceniać roli Konsensusu Waszyngtońskiego. W swojej pierwotnej formie zalecenia te dotyczyły państw Ameryki Łacińskiej i nie spełniały potrzeb państw postsocjalistycznych. Omawiając sukces Polski w walce z ostatnim kryzysem finansowym zaznaczył, że nasz kraj zdołał uchronić się przed jego negatywnymi konsekwencjami głównie dzięki funduszom europejskim oraz wydatkom związanym z przygotowaniami do Euro 2012, czyli innymi słowy dzięki wydatkom fiskalnym.
Podczas dyskusji, która rozgorzała po wygłoszeniu prezentacji, uczestnicy seminarium omawiali wiele innych aspektów procesu transformacji oraz jego przyczyny – video-relacja z seminarium dostępna jest na stronie bankier.tv (kliknij tutaj aby obejrzeć video).
Aby otrzymywać informacje o naszych najnowszych publikacjach, już dziś zapisz się na nasz newsletter lub śledź nas na facebooku.
[video:slideshare.net/?id=40059521&doc=presentationa-141009051145-conversion-gate02 width:600 height:450 align:center]
[video:slideshare.net/?id=40060215&doc=presentationw-141009052945-conversion-gate01 width:600 height:450 align:center]
