Praca nierejestrowana. Przyczyny i konsekwencje

Osoby pracujące bez umowy zarabiają „na rękę” tyle samo co osoby pracujących legalnie. Nie mając umowy tracą jednak wiele korzyści związanych z pracą rejestrowaną.

Istotną motywacją do podejmowania pracy nierejestrowanej jest chęć zwiększenia swoich zarobków poprzez uniknięcie płacenia składek na ubezpieczenia społeczne i podatku. Z analizy CASE na podstawie danych z BAEL (Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności, prowadzone przez Główny Urząd Statystyczny) z 2017 roku, wynika jednak, że przekonanie o większym zarobku podczas pracy bez umowy jest błędne.

-  Jeśli zastosujemy tzw. metodę łączenia (PSM – propensity score matching), polegającą w tym przypadku na porównaniu zarobków osób o takim samym wykształceniu, wieku i płci, to okazuje się, że osoby pracujące bez umowy otrzymują za 1 godzinę pracy taką samą stawkę, co osoby zatrudnione formalnie. Zdecydowana większość osób nie uzyskuje nie tylko korzyści płacowych z pracy na czarno, ale też dodatkowo traci, ponieważ nie są odprowadzone za nich składki zdrowotne i emerytalne - mówi dr Jacek Liwiński, ekspert CASE, który prowadzi badania na temat rynku pracy w  Polsce.

Badania naukowe potwierdzają również, że praca w sektorze nieformalnym nie tylko nie zwiększa naszych dochodów, ale też negatywnie wpływa na karierę zawodową. Zjawisko to jest nazywane efektem blizny. Brak udokumentowanego stażu pracy powoduje, że trudno jest w przyszłości znaleźć zatrudnienie legalne i zdobyć awans. Pracodawcy mogą też  źle traktować pracowników niezarejestrowanych, co może skutkować obniżonym poczuciem własnej wartości i negatywnie wpływa na motywację do rozwoju i poszukiwania pracy legalnej.

Więcej informacji na temat zagrożeń związanych z wykonywaniem lub powierzaniem pracy nierejestrowa­nej znajduje się w naszym podręczniku „Praca nierejestrowana. Przyczyny i konsekwencje”.

Podręcznik został opracowany w celu przekazania trenerom i nauczycie­lom podstawowej wiedzy, która może być przydatna w prowadzeniu szkoleń promujących pracę rejestrowaną. Prezentuje on z jednej strony korzyści z pracy rejestrowanej, z drugiej – potencjalne koszty związane z pracą nierejestrowaną. W pierwszej kolejności informacje te przedstawiono w odniesieniu do pracowni­ków najemnych (rozdział 2), podkreślając w sposób szczególny to, że negatywne konsekwencje pracy nierejestrowanej są ponoszone przez całe życie. Ze względu na specyficzną sytuację cudzoziemców pracujących w Polsce konsekwencje pono­szone przez tę grupę opisano oddzielnie (rozdział 3). Ponadto zaprezentowano skutki dotyczące pracodawców z szarej strefy z wyodrębnieniem tych, którzy zatrudniają cudzoziemców (rozdział 4). Uzupełnieniem przedstawionych informa­cji jest opis działań podejmowanych przez państwo w celu ograniczenia zjawiska pracy nierejestrowanej w Polsce (rozdział 5) oraz prowadzonych w Wielkiej Bryta­nii, czyli w kraju będącym liderem w walce z szarą strefą (rozdział 6).

Uruchomiliśmy również stronę www.naumowe.pl, na której znajdują się kursy dotyczące korzyści związanych z legalnym zatrudnieniem, skierowane głównie do młodzieży, osób bezrobotnych, cudzoziemców i pracodawców.

Badania, podręcznik i strona internetowa powstały w ramach projektu "Budowa i wdrażanie innowacyjnych narzędzi ograniczających zjawisko pracy nierejestrowanej w instytucjach współodpowiedzialnych za minimalizację zjawiska szarej strefy na rynku pracy", współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020. Projekt realizowany był przez CASE – Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych we współpracy z Krajową Administracją Skarbową, Ochotniczymi Hufcami Pracy - Komendą Główną, Wojewódzkim Urzędem Pracy w Olsztynie, Wojewódzkim Urzędem Pracy w Katowicach, Stowarzyszeniem Interwencji Prawnej, Instytutem Pracy i Spraw Socjalnych, Maguire Policy Research Ltd i Institute of Public Finance.

POBIERZ PODRĘCZNIK

PODRĘCZNIK - wersja dla osób słabowidzących

INSTRUKCJE  do prowadzenia szkoleń stacjonarnych

INSTRUKCJE do prowadzenia szkoleń stacjonarnych - wersja dla osób słabowidzących

INSTRUKCJA DO SZKOLEŃ ONLINE dla młodzieży, bezrobotnych i cudzoziemców

INSTRUKCJA DO SZKOLEŃ ONLINE dla młodzieży, bezrobotnych i cudzoziemców

- wersja dla osób słabowidzących

INSTRUKCJA DO SZKOLEŃ ONLINE dla pracodawców

INSTRUKCJA DO SZKOLEŃ ONLINE dla pracodawców - wersja dla osób słabowidzących