Polska w UE w liczbach

Infografika na podstawie: "Europejskie wartości w oczach Polaków" dr hab. J. Konieczna-Sałamatin, prof. dr hab. M. Marody, dr. M. Sawicka, w: Nasza Europa: 15 lat Polski w Unii Europejskiej (

Wyjątek z rozdziału zacytowany poniżej infografiki.

 

 

 

"Dane Europejskiego Sondażu Wartości (EVS) z końca 2017 r. pokazują, że współcześni Polacy, generalnie rzecz biorąc, czują się Europejczykami: prawie trzy czwarte (73%) odpowiedziało, że odczuwa związek z Europą (przy czym dla 22% ten związek jest bardzo bliski), niemal połowa obdarza Unię Europejską zaufaniem (w tym 9% – bardzo dużym). Ważniejsze jest jednak, że związek ten nie jest jedynie deklaracją złożoną w odpowiedzi na postawione wprost pytania sondażu. Analizy dostępnych danych ujawniły, że różnie rozumiana europejskość jest powiązana z uznawanymi wartościami, a te wartości są różne w zależności od tego, jak postrzega się Europę i europejskość.
Z perspektywy obywatela Unia Europejska jest instytucją mającą wpływ na życie publiczne, a zaufanie do instytucji to ważny element kapitału społecznego. W Polsce w okresie ostatnich 30 lat obserwujemy stałe narastanie negatywnych postaw – mierzonych spadkiem zaufania społecznego – wobec prawie wszystkich instytucji systemowych, zarówno stricte politycznych, jak i tych, które tworzą szerszą infrastrukturę państwa. Najwięcej w tych ocenach stracił Sejm – zaufanie do niego spadło z 67% w roku 1990 do 22% w roku 2017. Najgorzej oceniane były partie polityczne – w 2017 r. zaufanie do nich deklarowało zaledwie 10% badanych. Wyjątkiem są urzędy administracji państwowej oraz policja, w przypadku których pojawia się wzrost zaufania (2).

(2) Wiązać to można z postrzeganym wzrostem profesjonalizmu ich funkcjonowania.

 

Na tym tle zaufanie do Unii Europejskiej cechuje się relatywną stabilnością. Najwyższy jego poziom odnotowano na początku okresu transformacji (prawie 60%), w okresie przedakcesyjnym spadł on do 43%, by po przystąpieniu Polski do UE wzrosnąć do 56% i spaść do 49% w roku 2017. Między 2008 a 2017 r. zmieniła się również struktura jego powiązań z innymi komponentami kapitału społecznego. W 2008 r. osoby ufające Unii Europejskiej miały również tendencję do obdarzania zaufaniem inne instytucje życia publicznego zarówno krajowe, jak i międzynarodowe, podczas gdy nieufni wobec niej deklarowali brak zaufania także do wszystkich pozostałych instytucji. W 2017 r. nastąpiły zmiany – osoby ufające rządowi miały tendencję do wykazywania się nieufnością w stosunku do Unii Europejskiej. Równocześnie zaufanie do UE zaczęło wiązać się z bardziej generalną postawą zaufania do innych ludzi, wyrażającą się w akceptacji stwierdzenia „większości ludzi można ufać”. Wśród zgadzających się z tym stwierdzeniem aż 63% zadeklarowało zaufanie do Unii Europejskiej, podczas gdy wśród osób opowiadających się za stwierdzeniem, że „nigdy nie jest się zbyt ostrożnym w kontaktach z innymi ludźmi”, odsetek ten wynosił 44%. Śledząc dokładniej zmiany postaw wobec Unii Europejskiej w okresie ostatnich 10 lat, można stwierdzić, że spadek poziomu zaufania między 2008 a 2017 r. był najbardziej zauważalny wśród osób urodzonych w latach 1968-1990, a więc w kategorii, którą określić można mianem średniego pokolenia. 

Widać to szczególnie wśród osób urodzonych w latach 1981-1990. Ta kategoria wiekowa przed 10 latami charakteryzowała się najwyższym wskaźnikiem zaufania do Unii Europejskiej, dziś wskaźnik ten zmniejszył się o 16 pkt proc. W najmłodszej kategorii wiekowej (osób urodzonych w latach 1991-2000) odsetek ufających Unii Europejskiej jest nieco wyższy niż odsetek tych, którzy Unii nie ufają.

W okresie 2008-2017 poziom zaufania do Unii Europejskiej zmniejszył się we wszystkich kategoriach wykształceniowych, ale najwyraźniejszy spadek (z 66% w 2008 r. do 46% w 2017 r.) stwierdzono w grupie osób z wykształceniem licencjackim oraz – nieco mniejszy, bo o 16 pkt proc. – wśród osób po technikach, liceach zawodowych i szkołach pomaturalnych (czyli posiadających wykształcenie średnie zawodowe). W wyniku tych zmian w 2017 r. osoby z dyplomem magistra lub doktora były jedyną kategorią wykształceniową, w której ufający Unii przeważali nad nieufającymi. Nie stwierdzono natomiast znaczącej zależności między zaufaniem do Unii Europejskiej a poziomem zamożności obywateli – niewielkie różnice między grupami dochodowymi nie układały się w żaden spójny wzór."