Żłobki w Polsce - Badanie empiryczne i jakościowe

Streszczenie

Celem raportu było zbadanie, jakie są w Polsce możliwości i praktyka, a także zapotrzebowanie na zapewnienie opieki dzieciom do lat 3, z punktu widzenia ułatwienia rodzicom (szczególnie matkom) godzenia obowiązków opiekuńczych z pracą zawodową. Temat stał się szczególnie istotny w okresie przygotowywania ustawy o formach opieki nad dziećmi do lat trzech. Zarówno pracownicy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, jak też posłowie i senatorowie mieli dostęp do wstępnej wersji raportu  w trakcie prac nad ustawą.
Opracowanie składa się z kilku części, w tym przeglądu literatury, prezentacji modeli wpływu różnych czynników na zatrudnienie kobiet i mężczyzn w wieku 25-44 lata w Polsce oraz wyników przeprowadzonego w 2010 r. badania ankietowego publicznych i prywatnych instytucji oferujących opiekę nad dziećmi w wieku do 3 lat. Wyniki modeli logitowych potwierdzają, że konieczność opieki nad małym dzieckiem wyjaśnia w Polsce mniejszą stopę zatrudnienia matek dzieci w wieku do 3 lat. Zmianie tej sytuacji nie sprzyja bardzo mała podaż placówek świadczących taką opiekę. Opieką instytucjonalną objętych jest zaledwie ok. 3,3% dzieci w wieku 0-3 lat; wielkość ta uwzględnia szacunek liczby dzieci przebywających w tzw. klubach malucha. W porównaniu z innymi krajami Unii Europejskiej jest to bardzo niski odsetek. Badanie ankietowe pokazuje, że  placówki prywatne, które w ostatnich latach były tworzone niejako w prawnej próżni (nie są formalnie żłobkami), w pewnym stopniu wypełniają tę lukę. W kilku aspektach (np. elastyczność pracy, koszty funkcjonowania) stanowią one wyzwanie dla żłobków publicznych. Nowa ustawa sankcjonuje różnorodność takich placówek oraz stwarza możliwość równego traktowania wszystkich instytucji organizujących opiekę nad małymi dziećmi. Ufamy, że będzie to zachętą do tworzenia kolejnych żłobków, klubów itp., w tym także w małych miejscowościach i na wsiach, gdzie jest ich zdecydowanie za mało. Zgodnie z raportem Fundacji Komeńskiego brak dostępu do żłobków czy przedszkoli na niektórych terenach - szczególnie wiejskich - pogarsza nie tylko możliwości pracy rodziców, ale także utrudnia wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci wychowywanych w rodzinach z różnych obszarów i o różnym zasobie kapitału społecznego.
Projekt zrealizowano z inicjatywy  i przy aktywnej współpracy merytorycznej Departamentu Polityki Rodzinnej w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej. Badanie miało na celu wzbogacenie wiedzy decydentów w zakresie funkcjonowania placówek instytucjonalnej opieki nad małymi dziećmi w okresie prac nad ustawą z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. Nr 45, poz. 235). Badanie zlecił i sfinansował Bank Światowy.
Autorki raportu składają serdeczne podziękowania obu instytucjom za wsparcie i bardzo owocną współpracę.