Zeszyt mBank-CASE Nr 160: Finansowanie polskiej gospodarki: perspektywy i zagrożenia
W dobrze funkcjonującej gospodarce finanse mają przede wszystkim charakter wspierający – umożliwiają rozwój produkcji, handlu, usług itd. Jednym z najbardziej istotnych – a często niedocenianych - kanałów poprzez który oddziałują one na procesy zachodzące w sferze realnej, jest dokonywanie przez instytucje finansowe selekcji projektów inwestycyjnych. To właśnie banki i pośrednicy finansowi w dużej mierze decydują o tym, które projekty są, a które nie są w gospodarce w danym momencie realizowane. Jeśli instytucje finansowe charakteryzuje nadmierny konserwatyzm (w dzisiejszych czasach często pochodna ograniczeń regulacyjnych), to będą preferować bezpieczne projekty o wysokim poziomie zabezpieczeń (np. kredyty hipoteczne). Tak ukierunkowany system finansowy nie będzie z reguły źródłem problemów, ale równocześnie nie będzie też skłonny finansować innowacyjnych projektów o dużym potencjale korzyści dla gospodarki. Dlatego też bardzo istotną kwestią z punktu widzenia danej gospodarki jest to, aby tworzone w niej ramy regulacyjne umiejętnie wyważały oba te aspekty: bezpieczeństwo i potrzebę ponoszenia ryzyka.
Analizując funkcjonowanie systemu finansowego warto zwrócić uwagę na kwestię stopniowego zacierania się niektórych tradycyjnych granic. O ile jeszcze kilkadziesiąt lat temu głównym źródłem oszczędności w gospodarce były gospodarstwa domowe, a pożyczkobiorcami przedsiębiorstwa i sektor publiczny, to obecnie zarówno gospodarstwa jak i firmy występują z reguły po obu stronach – jako dostawcy i biorcy kapitału. Coraz bardziej rozmywa się także granica pomiędzy funkcjonowaniem banków, a rynku kapitałowego – dziś banki powszechnie działają poprzez rynek kapitałowy, zarówno jako nabywcy papierów wartościowych, jak też ich emitenci.
Rozwijający się w dynamicznie w ostatnich latach obszar, to przepływ środków finansowych z pominięciem tradycyjnych pośredników: pożyczanie w ramach rozwiązań takich, jak peer-to-peer (P2P - bezpośrednie finansowanie projektu przez partnerów biznesowych), czy crowdfunding (finansowanie konkretnego projektu przez społeczność, w formie zwykle internetowej zbiórki pieniędzy).
