Transformacja w Rosji: sukces czy porażka? A może jedno i drugie?

“Kluczem do zrozumienia Rosji nie jest gospodarka, lecz polityka”, zauważył profesor Siergiej Aleksaszenko podczas sesji poświęconej Rosji – państwa kluczowego dla przyszłości Europy. W dyskusji udział wzięli profesor Marek Dąbrowski, współzałożyciel CASE i długoletni współpracownik tej organizacji, profesor Siergiej Aleksaszenko, były wiceprezes Narodowego Banku Rosji, dr Aleksiej Kuzniecow, wiceprezes Narodowego Instytut Badawczego Primakowa ds. Gospodarki Światowej i Stosunków Międzynarodowych, oraz dr Christian Bluth, kierownik projektów w Fundacji Bertelsmanna.

Profesor Marek Dąbrowski otworzył sesję, mówiąc o instytucjonalnej i makroekonomicznej słabości Rosji. Wskazał na znaczący spadek produkcji po roku 2007 i wymienił kilka błędnych decyzji politycznych, takich jak ratowanie na dużą skalę banków, poluzowanie polityki fiskalnej i renacjonalizację. Profesor Dąbrowski wyróżnił również trzy wydarzenia, które mocno wpłynęły na rosyjską gospodarkę: rozbicie Jukosu, globalny kryzys finansowy i aneksję Krymu w 2014 roku. 

Profesor Siergiej Aleksaszenko zauważył, że rozmawiając o rosyjskiej transformacji, należy przyjąć szerszą perspektywę, która obejmowałaby również wymiar społeczny, kulturowy i polityczny. Mówił o niszczących konsekwencjach inflacji dla rosyjskiej gospodarki i znaczącym uzależnieniu kraju od zasobów naturalnych.

Z kolei dr Aleksiej Kuzniecow skupił się na sukcesie gospodarczej liberalizacji w Rosji w ostatnich latach, podając takie przykłady jak przemysł motoryzacyjny i rolnictwo. Zauważył również, że rosyjskie bezpośrednie inwestycje zagraniczne są w dużej mierze motywowane politycznie, co tłumaczy ich koncentrację w takich regionach jak Korea Północna i Azja Środkowa. 

Dr Christian Bluth podkreślił, że Rosja traktuje handel jako jeden z instrumentów polityki zagranicznej, stąd jej wysiłki na rzecz integracji w ramach Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej. Jednocześnie dokonania Rosji w roli członka Światowej Organizacji Handlu (WTO) są spychane na dalszy plan przez jej gotowość to wdrażania tylko tych regulacji WTO, które służą partykularnym interesom Moskwy.

Choć paneliści zgadzali się w wielu punktach, to było jasne, że mimo dwóch dekad funkcjonowania wolnego rynku, różnice w interpretacji współczesnej historii gospodarczej Rosji wciąż istnieją. Runda pytań i odpowiedzi na koniec sesji dała szasnę na wyciągnięcie wniosków. Podsumowanie pokazało wagę głównego wątku konferencji: znaczenia instytucji dla rozwoju społecznego i gospodarczego.