Stanowisko CASE – Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych w sprawie ustawy o Sądzie Najwyższym oraz nowelizacji ustaw o Krajowej Radzie Sądownictwa i o ustroju sądów powszechnych

Warszawa, 22.07.2017

Stanowisko CASE – Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych w sprawie ustawy o Sądzie Najwyższym oraz nowelizacji ustaw o Krajowej Radzie Sądownictwa i o ustroju sądów powszechnych

CASE - Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych jest prywatną, niekomercyjną i niezależną fundacją naukową, założoną ponad ćwierć wieku temu, aby wspierać proces transformacji gospodarczej w Polsce. Misją CASE jest dostarczanie obiektywnych analiz ekonomicznych i upowszechnianie konstruktywnych rozwiązań problemów gospodarczych. Jako ekonomiści wiemy, że jednym z najważniejszych fundamentów silnego państwa i silnej gospodarki są silne instytucje.

Od wielu lat wiadomym było, iż reforma systemu sądownictwa jest potrzeba. Średni czas trwania cywilnych i handlowych spraw procesowych w Polsce wzrósł ze 180 dni w roku 2010 do 203 dni w roku 2014 (EU Justice Scoreboard). Polska znajduje się również na tyłach rankingu Światowego Forum Ekonomicznego badającego zaufanie przedsiębiorców do niezależności sądów; w skali o 1 do 7 (gdzie 7 oznacza najwyższy poziom zaufania) w latach 2010-2012 Polska otrzymała 4.2 punktu. W latach 2015-2016 – już tylko 3.8 punktu, znajdując się na 81 miejscu spośród 138 zbadanych krajów. Dla dobrego funkcjonowania gospodarki reforma powinna więc mieć na celu między innymi przyspieszenie procedur oraz przywrócenie zaufania w niezależność wymiaru sprawiedliwości.

W związku z powyższym CASE czuje się w obowiązku zabrać głos i wyrazić głębokie zaniepokojenie zarówno treścią, jak i sposobem procedowania przyjętej przez obie Izby Parlamentu ustawy o Sądzie Najwyższym, oraz nowelizacji o Krajowej Radzie Sądownictwa i ustroju sądów powszechnych. Mamy głębokie przekonanie, iż prawo powinno odpowiadać na wyzwania, jakie nieefektywne działanie instytucji niesie dla społeczeństwa i być tak konstruowane, by obywatele wiedzieli, jakim celom wprowadzane w nim zmiany przyświecają. Obecny sposób procedowania nie wskazuje jasno ani na problem, który ma zostać dzięki zmianom rozwiązany, ani na sposób jego rozwiązania. W konsekwencji nie jest jasnym ani czy wprowadzane zmiany przyspieszą sprawy procesowe, ani czy zwiększą zaufanie do sądów. Poważne wątpliwości co do tego wyrazili ostatnio publicznie między innymi dziekani wydziałów prawa dziesięciu polskich uniwersytetów oraz liczni sędziowie.

Wierzymy, że wszelkie zmiany dotyczące jednych z najistotniejszych dla Rzeczpospolitej Polskiej instytucji powinny przeprowadzane być w duchu współpracy i konstruktywnej merytorycznej debaty, po szeroko zakrojonych konsultacjach społecznych, z należytą dokładnością. Tylko takie stanowienie instytucji i prawa przyczynia się do budowania stabilizacji i przewidywalności w gospodarce.

Dla rozwoju gospodarki fundamentalna jest bowiem praworządność, a ta gwarantowana jest przez niezawisłość władzy sądowniczej i niezależność wymiaru sprawiedliwości. Trójpodział władz, a więc rozdzielność władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej, zapewnia równorzędne traktowanie w sporach gospodarczych wszystkich instytucji i podmiotów gospodarczych. Niepewność inwestorów związana z niezawisłością decyzji sądowych w sprawach dotyczących np. sporów podatkowych czy zamówień publicznych może prowadzić do spadku inwestycji zarówno krajowych i zagranicznych, od których uzależniony jest dobrobyt ekonomiczny Polski w przyszłości.

Apelujemy więc do całego Parlamentu o poszanowanie zapisanych w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej zasad funkcjonowania państwa polskiego i procedur konstytucjach. Jednocześnie deklarujemy gotowość włączenia się w przyszłości w rzeczowy dialog społeczny dotyczący wprowadzania potrzebnych w naszym kraju zmian.

W imieniu CASE - Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych,

Dr Izabela Styczyńska, Wiceprezes Zarządu