Przyszłością Europy jest Ukraina

Wspieranie Państw postkomunistycznych w procesie transformacji było filarem działalność fundacji CASE od momentu jej powstania w 1991 roku. Dwadzieścia pięć lat później CASE nawiązało do tej spuścizny, poświęcając jedną z pierwszych sesji konferencji rocznicowej analizie porównawczej transformacji na Ukrainie i w Polsce. Na główne pytanie konferencji, czyli co jest przyszłością Europy, padła podczas dyskusji zdecydowana odpowiedź: przyszłością Europy jest Ukraina.

Wśród panelistów znaleźli się dr Christopher Hartwell, prezes CASE, Ivan Mikloš, były minister finansów Słowacji, Alexander Pivovarsky, główny ekonomista Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, profesor Andrzej Kontratowicz z warszawskiej SWPS i dr David Snelbecker, prezes International Development Group.

Mówcy podkreślali wagę instytucji dla rozwoju gospodarczego i społecznego obu krajów. Dr Hartwell przedstawił wyniki swoich ostatnich badań, które pokazują, że z historycznego punktu widzenia obecność mechanizmów kontroli i równowagi w polskim systemie politycznym powodowały rozkwitu kraju, podczas gdy ich brak prowadził do stagnacji i chaosu.

Ivan Mikloš, który jest obecnie doradcą strategicznym rządu ukraińskiego, przedstawił dogłębną analizę aktualnej sytuacji w tym kraju. Choć reformy są wdrażane powoli, od czasu Euromajdanu w 2014 roku udało się osiągnąć więcej niż w ciągu dwóch poprzedzających go dekad. Do najnowszych sukcesów można zaliczyć znaczącą redukcję deficytu fiskalnego i deregulację cen energii. Problemami pozostają niezmiennie korupcja, rozrośnięty sektor państwowy i hybrydowy system konstytucyjny, zawieszony w próżni pomiędzy modelem prezydenckim i parlamentarnym. 

Dr Pivovarsky zauważył, że pomimo makroekonomicznych podobieństw na początku transformacji, Polska i Ukraina mają w rzeczywistości bardzo różną historię, w tym Ukraina wciąż znajduje się na etapie budowania tożsamości narodowej. Dr Pivovarsky wskazał na nowe, pozytywne trendy, takie jak rozwój samorządów lokalnych, gdzie liderem jest Lwów. Podkreślił również wagę Unii Europejskiej dla Ukrainy, jeżeli chodzi o zrekompensowanie rynków utraconych na wschodzie.

Profesor Kondratowicz rozszerzył tę instytucjonalną analizę na obszar instytucji nieformalnych. Choć trudno jest zdefiniować i zmierzyć, to właśnie one, czyli między innymi wartości kulturowe i przekonania, są zrębem każdego społeczeństwa. Co więcej, w krajach, które wcześniej znajdowały się pod rządami komunistów, są one kluczowe dla rozwoju struktur formalnych, w tym wolnego rynku i prawa własności,

Dr Snelbecker przeanalizował tę kwestię z punktu widzenia zarządzania. Zarówno Polska jak i Ukraina miały w swojej historii okresy dobrych i złych rządów i ślady tego zachowały się w ich pamięci instytucjonalnej. Dr Snelbecker podsumował sesję, odnosząc się do głównego pytania konferencji o przyszłość Europy: „Przyszłością Europy jest Ukraina”.