Przyszłość euro (i Europy) – konferencja z okazji 25-lecia CASE
Konferencja zorganizowana z okazji 25-lecia powstania CASE rozpoczęła się od dyskusji o przyszłości strefy euro i szerzej: Europy. Przemówienie powitalne wygłosił prezes CASE, dr Christopher A. Hartwell. Mówił o tym, jak CASE przekształciło się z pierwszego think-tanku w regionie w ośrodek, który obejmuje swoją działalnością całą Europę. Dr Hartwell zauważył, że od swojego powstania, CASE stało się „latarnią morską”, pomagającą europejskim decydentom nawigować w niepewnych czasach i wskazującą rozwiązania problemów.
Dyskusja panelowa rozpoczęła się od wystąpienia profesora Leszka Balcerowicza, wykładowcy Szkoły Głównej Handlowej, byłego prezesa Narodowego Banku Polskiego i wicepremiera w rządzie Tadeusza Mazowieckiego. W swoim wystąpieniu, zatytułowanym „Systemy instytucjonalne i jakość życia”, profesor Balcerowicz podkreślił niezaprzeczalną wagę wolności gospodarczej, na którą składa się między innymi wolny handel, podlegający jedynie ograniczonym regulacjom. Wolność gospodarcza to, według profesora, niezbędny i instytucjonalny warunek do osiągnięcia trwałego wzrostu gospodarczego i dobrobytu
Dr Anders Aslund, starszy wykładowca w Atlantic Council, skierował uwagę zgromadzonych na słabe obecnie perspektywy wzrostu w UE i wskazał na siedem kluczowych problemów, które należy rozwiązać, by poprawić funkcjonowanie unijnego rynku, a konkretnie: złagodzenie obciążeń fiskalnych, otwarcie rynku usług, promowanie handlu elektronicznego, ograniczenie obciążeń na rynku pracy, wspieranie przedsięwzięć finansujących i tworzących innowacyjny ekosystem, oraz zreformowanie systemu emerytalnego tak, by stał się on transparentny i stabilny finansowo. Choć niektóre z tych reform wydają się oczywiste, niemożność ich wdrożenia nadal pozostaje kluczową przeszkodą dla uwolnienia potencjału wzrostowego w UE. Jak pokazał dr Aslund, podstawowa odpowiedzialność za te zmiany spoczywa na rządach narodowych.
Następnie wystąpił profesor Ryszard Kokoszczyński, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego i członek zarządu Narodowego Banku Polskiego, który mówił o tym, jak realia polityczne często ograniczają możliwość rozwiązania europejskich problemów metodami wskazanymi przez ekonomistów. Profesor Kokoszczyński zauważył też, że poważną kwestią jest niesymetryczny i niesolidarny wkład działań poszczególnych krajów w budowanie stabilnej strefy Euro. Przy braku właściwego systemu bodźców lub obowiązkowego systemu regulacji (przy czym ten ostatni może być bardzo trudny do wdrożenia) ten stan będzie się utrzymywał.
Nauro Campos profesor ekonomii i finansów na Brunel University w Londynie, podszedł do tematu przyszłości euro (i Europy) z innego punktu widzenia, omawiając ewolucję gospodarek “rdzeniowych” i “peryferyjnych”. Zwrócił uwagę, że Europejska Unia Monetarna mogła pogłębić ten podział, zważywszy na nierówności pomiędzy gospodarkami rdzeniowymi i peryferyjnymi. Jak jednak wynika z danych dostępnych po utworzeniu Europejskiej Unii Monetarnej i składających się na „indeks rdzeniowy”, obszar uznawany niegdyś za „peryferyjny” zdaje się kurczyć, a liczba krajów „rdzeniowych” rośnie, a ich pozycja staje się coraz mocniejsza.
André Sapir, wykładowca w Bruegel, profesor ekonomii na Université Libre de Bruxelles i były doradca ekonomiczny przewodniczącego Komisji Europejskiej, przeniósł ciężar dyskusji na kontekst historyczny. Zwrócił uwagę na kondycję UE w 25 lat po jej utworzeniu. Profesor Sapir podkreślił, że unijny projekt daleki jest od ukończenia, co pokazuje heterogeniczność Państw Członkowskich i słabe ramy strukturalne (nawet w niektórych państwach założycielskich). O ile UE skorzystała ze zniesienia granic i większej integracji rynku towarów, ostatni kryzys w strefie euro pokazał niedostatki jej strategii. Dziś, bardziej niż kiedykolwiek, UE wymaga strukturalnych reform, które umożliwią ujednolicenie fundamentów w Państwach Członkowskich przed pogłębieniem ich integracji w ramach UE. Ta zaś, zdaniem profesora Sapira, jest niezbędna, by przyszłość euro (i Europy) okazała się naprawdę trwała.
