Prawne, operacyjne i instytucjonalne aspekty funkcjonowania NBP

Streszczenie

Renta emisyjna powstaje jako różnica między przychodami z aktywów i wydatkami wynikającymi ze zobowiązań banku centralnego. Poprzez transfer zysków banku centralnego do budżetu, kredytowanie rządu i przyjmowanie depozytów rządowych część renty emisyjnej jest transferowana do budżetu. Bank centralny sprawując kontrolę nad kosztami swojej działalności oraz decydując o tworzeniu rezerw może w istotny sposób wpływać na wielkość zysku transferowanego do budżetu. Podmioty finansowe i niefinansowe mogą być również beneficjentami renty emisyjnej w przypadku, gdy bank centralny udziela kredytów oprocentowanych poniżej rynkowej stopy procentowej lub poprzez udział banku centralnego w operacjach sanacji (np. przejęcie niepłynnych aktywów). Celem niniejszej pracy jest analiza prawnych, operacyjnych i instytucjonalnych aspektów funkcjonowania Narodowego Banku Polskiego (NBP) służąca ocenie zasad redystrybucji renty emisyjnej. Przedmiotem oceny będą działania banku wpływające na poziom osiąganego zysku oraz jego redystrybucja w kontekście regulacji prawnych i wypracowanych zasad funkcjonowania NBP. Podstawowym aktem prawnym nadającym status i regulującym zasady funkcjonowania NBP jest ustawa o banku centralnym przyjęta 31 stycznia 1989 r. (nowelizowana w 1992 r.) i zmieniona 29 sierpnia 1997 r. (nowelizowana w 1998 r.). Na mocy tej ustawy NBP, na równi z jednostkami budżetowymi, korzysta ze zwolnienia od podatków oraz od opłat sądowych i skarbowych.