Kryzysy bankowe mają polityczne korzenie – piszą Charles W. Calomiris i Stephen H. Haber w najnowszym Zeszycie BRE Bank – CASE (nr 128)
„Uznajemy, że polityka jest wszędzie, ale jakoś dziwnie wierzymy, że bankowe kryzysy są apolityczne. (....) Wierzymy, bo tę wersję wydarzeń przedstawiają ciągle bankierzy centralni i urzędnicy ministerstwa finansów, a powtarzają ją dziennikarze ekonomiczni” – zaczynają swój tekst Calomiris i Haber. W swojej najnowszej książce pt. Fragile By Design: The Political Origins of Banking Crises and Scarce Credit, która ukaże się w lutym 2014 r. nakładem Princeton University Press, autorzy przeciwstawiają się temu popularnemu poglądowi i twierdzą, że to właśnie polityka determinuje wielkość sektora bankowego i jego jakość. „Polityka, którą dostrzegamy wszędzie wokół nas, determinuje również czy społeczeństwa doznają powtarzalnych kryzysów bankowych (jak w Argentynie i USA), czy ich nie doświadczają nigdy (jak w Kanadzie). Przy czym pod pojęciem polityki (....) mamy na myśli sposób, w jaki podstawowe instytucje polityczne społeczeństwa kształtują motywacje polityków, bankierów, akcjonariuszy banków, właścicieli depozytów bankowych, kredytobiorców i podatników tak, aby stworzyć koalicje, które nadałyby korzystny dla nich kształt prawom, polityce i regulacjom, często kosztem innych. Według tego poglądu, dany kraj nie „wybiera” swojego systemu bankowego, ale raczej dostaje system spójny z instytucjami, które decydują o rozdziale władzy politycznej”. To tłumaczy, dlaczego rozkład kryzysów bankowych pomiędzy kraje świata jest nieprzypadkowy. „Jeżeli takie katastrofy byłyby przypadkowymi zdarzeniami, wszystkie kraje byłyby nimi dotknięte z równą częstotliwością. Fakty temu przeczą; niektóre kraje miały wiele kryzysów, podczas gdy inne doświadczyły ich mało albo w ogóle”. Z analizy doświadczeń 117 krajów w latach 1970–2010 wynika, że tylko 34 kraje (czyli 29%) były wolne od kryzysów bankowych, 62 kraje przeżyły jeden kryzys, w 19 krajach zdarzyły się dwa kryzysy; tych, które przeszły kryzysy bankowe było ponad dwa razy więcej niż tych ze stabilnymi systemami bankowymi, zaś 18% państw na świecie miało wysoką skłonność do kryzysów.
„Jeżeli stabilny system bankowy, zdolny do zapewnienia stabilnego dostępu do kredytu dla utalentowanych przedsiębiorców i odpowiedzialnych gospodarstw domowych jest takim dobrym pomysłem, to dlaczego takie systemy są rzadkością? Jak to się dzieje, że sektor gospodarki, który jest tak mocno regulowany i ściśle nadzorowany, tak źle działa w wielu krajach?”– pytają. I na podstawie swoich badań odpowiadają następująco: „'Kruchość' banków i ograniczona dostępność kredytu odzwierciedlają strukturę podstawowych instytucji politycznych kraju. Sedno problemu tkwi w tym, że wszystkie rządy stają wobec nieuniknionego konfliktu interesów, gdy idzie o funkcjonowanie systemu bankowego, ale niektóre formy rządów, zwłaszcza demokracje, których polityczne instytucje ograniczają wpływy populistycznych koalicji, potrafią lepiej niż inne załagodzić te konflikty”.
Zawarty w Zeszytach BRE Bank – CASE tekst jest tłumaczeniem na język polski pierwszego rozdziału książki Charlesa W. Calomirisa i Stephena H. Habera „Fragile By Design”, zatytułowanego „Skoro stabilne i efektywne banki są takim dobrym pomysłem, to dlaczego są taką rzadkością?”. W zeszycie zawarte jest także omówienie dyskusji z seminarium 128. BRE Bank – CASE (4 października 2013 r.) nt. Polityczne korzenie kryzysów bankowych i ograniczonej akcji kredytowej, którego gościem był Charles W. Calomiris.
