Jak kształtowała się konkurencja w sektorze bankowym w Polsce i w Europie przed kryzysem i w okresie kryzysu
W ostatnich dziesięcioleciach sektor bankowy zaczął być określany w literaturze mianem przemysłu bankowego (banking industry), ponieważ był nastawiony na coraz to większe zyski, banki stawały się coraz to większe, bardzo dynamicznie rozwijały się produkty bankowe. Wskazywano ponadto, że konkurencja w sektorze bankowym zwiększa efektywność działania banków oraz stymuluje innowacje finansowe otwierając nowe rynki (Bikker i Leuvenstein, 2014).
Kryzys finansowy lat 2007-08 spowodował wzrost zainteresowania naukowców i polityków oceną konkurencji w sektorze bankowym i jej wpływem na stabilność sektora finansowego oraz na rozwój całej gospodarki. Jednak do tej pory nie ma zgody wśród badaczy, czy wzrost konkurencji prowadzi do większej czy mniejszej stabilności. Niektórzy ekonomiści uważają, że to nadmierny wzrost konkurencji oraz innowacje finansowe na rynkach oraz niewłaściwe regulacje doprowadziły do globalnego kryzysu finansowego; tłumaczą to faktem, że większa konkurencja prowadzi do podejmowania większego ryzyka przez banki (Raport Banku Światowego, 2012). Inni ekonomiści uważają, że większa konkurencja zwiększa finansową stabilność poprzez wypchnięcie z rynku banków niestabilnych (Bikker i Leuvenstein, 2014). Literatura po kryzysie finansowym dotycząca konkurencji stara się odpowiedzieć na pytania, czy konkurencja w sektorze bankowym ma pozytywny wpływ, oraz jaka jest rola polityki regulacyjnej wobec banków oraz polityki konkurencji. Ważną kwestią są również zmiany struktury własnościowej, które zachodziły równolegle do postępującej konsolidacji i interwencji państw w sektor bankowy (zobacz szerzej m.in. w: Beck i in. (2010), Raport Banku Światowego (2012). Po upadku Lehman Brothers wiele banków zostało uratowanych przez państwo poprzez dokapitalizowanie (m.in. Royal Bank of Scotland (RBS), inne zostały znacjonalizowane (np. ABN AMRO, HypoVereinBank), co z kolei zakłócało konkurencję.
Ogromna rola sektora finansowego w gospodarce, którą wykazał ostatni kryzys, poddała również pod dyskusję rolę interwencji państwowych w sektorach bankowych UE oraz ratowanie bankrutujących banków z pieniędzy podatników (np. Barry, 2010; Beck i in. 2010). Ważnym pytaniem jest również zmiana poziomu konkurencji w czasie, tzn. jak zmieniał się poziom konkurencji w sektorach bankowych UE przed kryzysem i podczas kryzysu finansowego. Czy z uwagi na fakt powstawania coraz to większych banków i wzrost koncentracji w sektorach bankowych UE, poziom konkurencji wzrastał czy spadał?
Celem tej pracy jest zaprezentowanie wyników empirycznych pomiaru konkurencji w sektorze bankowym w Polsce i w Europie przed kryzysem i w okresie kryzysu z wykorzystaniem metod teorii konkurencji przedsiębiorstwa bankowego, która w literaturze angielskojęzycznej określana jest jako Industrial Organization Approach of Banking (IOAB). W pracy autorka przedstawia wyniki własnych badań na temat konkurencji i koncentracji w polskim sektorze bankowym, obejmujące okres przed i w trakcie kryzysu finansowego, jak również wyniki innych autorów dla sektorów bankowych krajów UE. Odnosi się również do roli zjawiska konkurencji w sektorze bankowym i jego wpływu na stabilność sektora bankowego oraz na wzrost gospodarczy. Pisze również o głównych determinantach konkurencji w sektorze bankowym.
Tekst zawarty w niniejszej pubikacji zostały zaprezentowany przez Małgorzatę Pawłowską podczas 134. Seminarium mBank-CASE "Globalny kryzys finansowy: zmiany stanu konkurencji w sektorze bankowym w Europie, rola regulacji i interwencji rządów oraz banków centralnych".
*Seminaria mBank-CASE są kontynuacją Seminariów PBR-CASE i - od 1998 roku - Seminariów BRE Bank–CASE.
**Nie przegap kolejnych Seminariów mBank-CASE - już dziś zapisz się na nasz newsletter i polub nas na facebooku!
