129 seminarium BRE-CASE: Długofalowe skutki polityki niskich stóp i poluzowania polityki pieniężnej
Bezprecedensowo długi okres niskich stóp procentowych i taniego pieniądza ma wiele konsekwencji. Im dłużej trwa poluzowanie polityki pieniężnej, tym większe problemy z rozpoczęciem normalizacji. Tani pieniądz daje rządom poczucie komfortu w bardzo wielu kwestiach, co doprowadza do odwlekania koniecznych reform strukturalnych oraz decyzji fiskalnych i konsolidacyjnych. Polityka taniego pieniądza i poluzowanie ilościowe jest zatem źródłem zaniechania, bo też nie zmienią one niczego, co konieczne dla odbudowania produktu potencjalnego – stwierdził dr Przemysław Woźniak, ekonomista w Dyrekcji Generalnej ds. Gospodarczych i Finansowych (DG EcFin) Komisji Europejskiej. Co więcej tani pieniądz osłabia skłonność do oszczędzania. W dłuższej perspektywie może obniżyć akumulację kapitału, co wręcz obniża potencjalny PKB. W Stanach Zjednoczonych ponad 3-proc. potencjalny PKB sprzed kryzysu roku 2007 spadł do nieco powyżej 2% i do 2023 roku jest prognozowany na niezmienionym poziomie. Kryzys doprowadził do bardzo silnych deficytów w wielu obszarach, które mają wpływ na produkt potencjalny, a lepsze wykorzystanie potencjału gospodarczego w dużo większym stopniu zależy od innych elementów polityki gospodarczej niż polityki pieniężnej. Dzięki polityce taniego pieniądza został kupiony czas, którego odpowiednio nie wykorzystano. Poważnym problemem jest również podważenie reputacji banków centralnych. Kupując papiery rządowe, pomagają rządom powiększać konsumpcję. Jednak podejmowanie decyzji o interwencjach, pomocy (rynkom i instytucjom) bardzo osłabia wiarygodność banków centralnych, bo te wybory miały i mają konsekwencje redystrybucyjne. W ten sposób banki centralne zostały podporządkowane sferze polityki. Tani pieniądz zachęca instytucje finansowe do poszukiwania większej stopy zwrotów, czyli zachęca do podejmowania większego ryzyka, a więc zwiększa tym samym ryzyko powstawania bąbli na rynku aktywów. A efekty dla systemu bankowego? Tak długi okres poluzowania polityki pieniężnej może zachęcić banki do zbytniego ryzyka, czyli w konsekwencji osłabić system bankowy i z całą pewnością opóźnić proces naprawy ich bilansów. Od niskich stóp procentowych i poluzowania polityki pieniężnej rynki bardzo łatwo się uzależniają. Uzależnienie z kolei oznacza większy problem z rozpoczęciem odejścia od obecnej polityki poluzowania ilościowego, na przykład coraz częściej wskazuje się na negatywne efekty nawet stopniowego zacieśniania polityki monetarnej.
Co dzieje się z ogromną masą pieniądza tworzoną przez banki centralne? Zdaniem prof. Jana Winieckiego, tak kreowany pieniądz w niewielkim stopniu wpływa na wzrost gospodarczy, czy na inflację. Dlaczego? Ze względu na trwały klimat polityczno-ekonomicznej niepewności. Po pierwsze, przedsiębiorcy i inwestorzy są pod presją populistycznych polityków, którzy chcą się im dobrać do dochodów pod dobrze znanymi hasłami, jak choćby prezydenta Obamy, który ogłosił, że „Sekretarka Warrena Buffetta nie może płacić wyższej stawki (podatku) niż Warren Buffett”. W pierwszym projekcie milionerzy zaczynali się już od 250 tys. USD rocznego dochodu liczonego od małżeństwa, co oznaczało, że w praktyce wśród tych rzekomych milionerów znajdowaliby się wszyscy właściciele firm średniej wielkości, a także spora część właścicieli małych firm. Po drugie, mizerny wzrost gospodarczy w świecie zachodnim podwyższa poziom niepewności przedsiębiorców co do perspektyw stałego wzrostu popytu na produkty i usługi przez nich wytwarzane. Ci, którzy mają decydujący wpływ na tworzenie PKB znajdują się w szczególnej sytuacji: z jednej strony nie widzą większych perspektyw wzrostu dla swoich firm, a z drugiej – nie są pewni, czy przypadkiem nie zabierze im się większej niż dotychczas części ich dochodów, które przecież nie rosną, a często maleją. A warto przypomnieć, że 20% najlepiej zarabiających Amerykanów płaci ponad 80% podatku dochodowego ogółem. Po trzecie, jaka jest przyczyna ograniczonej akcji kredytowej? W warunkach kilkuletniej już niepewności potencjalni kredytobiorcy na ogół nie mają wielkiej chęci ubiegać się o pożyczkę. Uogólniając, obficie „drukowany” pieniądz słabo dociera do realnej gospodarki, a prawie już w ogóle nie dociera do realnej gospodarki prywatnej. Co się zatem dzieje z tą ogromną masą pieniądza tworzoną przez banki centralne? Trafia do sektora finansowego.
O polityce niskich stóp i poluzowania polityki pieniężnej dyskutowali 7 listopada goście 129. seminarium BRE-CASE. Teksty wystąpień panelistów oraz główne tezy seminaryjnej dyskusji będzie zawierał Zeszyt BRE Bank-CASE nr 129.
Retransmisja obrad seminarium pod adresem:
http://bankier.tv/dlugofalowe-skutki-polityki-niskich-stop-i-poluzowania-polityki-pienieznej-129-seminarium-bre-case-14191.html
