Wpływ produkcji wyrobów tytoniowych na polską gospodarkę
Polska jest drugim największym producentem wyrobów tytoniowych w Unii Europejskiej. W 2019 r. w naszym kraju wyprodukowano 213 mld sztuk papierosów, z czego 80 proc. trafiło na eksport. Łączne dochody podatkowe budżetu państwa z tytułu produkcji i sprzedaży wyrobów tytoniowych wyniosły w 2019 r. 28,7 mld zł. – szacuje CASE – Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych.
Eksperci CASE przewidują, że taki poziom produkcji wyrobów tytoniowych utrzyma się w najbliższych latach, co wynika z wysokich inwestycji branży i ze stabilnego eksportu. Całkowita wartość eksportu wyrobów tytoniowych i nieprzetworzonego tytoniu w 2019 r. wyniosła 15,9 mld zł, co oznacza, że od 2010 r. wzrosła aż o 232 proc. Już teraz na każde 5 papierosów produkowanych w Polsce 4 są eksportowane, głównie do krajów Unii Europejskiej.
Szacowane przez CASE łączne dochody podatkowe budżetu państwa z tytułu produkcji i sprzedaży wyrobów tytoniowych wyniosły w 2019 r. 28,7 mld zł. Największą ich część stanowią dochody z tytułu podatku akcyzowego, które wyniosły w sumie około 21,7 mld zł.
Wyroby tytoniowe sprzedawane są w ok. 100 tys. punktów sprzedaży. Jeśli chodzi o znaczenie branży dla zatrudnienia, to praca około 600 tys. osób jest całkowicie lub częściowo związana z sektorem tytoniowym, co można przeliczyć na 33,3 tys. pełnowymiarowych miejsc pracy.
Przeprowadzone przez CASE symulacje wskazują, że potencjalne zmiany w sektorze tytoniowym mogą mieć wpływ na całość gospodarki Polski. – W szczególności te scenariusze rozwoju sektora, w których zwiększa się popyt na eksport, rosną inwestycje i produktywność, wskazują na wzrost m.in. PKB ogółem oraz wynagrodzeń. Przykładowo – wzrost popytu zagranicznego na polskie wyroby tytoniowe o 10 proc. przynosi przyrost PKB o około 1,2 mld zł. Odwrotny skutek przynoszą scenariusze spadku popytu eksportowego, zaprzestania działalności inwestycyjnej, wzrostu podatku akcyzowego, czy wzrostu kosztów przestrzegania prawa. W tym ostatnim scenariuszu, jeżeli koszty produkcji rosną o 10 proc., to PKB kraju spada o 1,4 mld zł – mówi dr hab. Jan Hagemejer, dyrektor ds. makroekonomii i handlu w CASE i współautor raportu.
Zjawiskiem negatywnie oddziałującym na dochody podatkowe budżetu państwa jest też szara strefa, czyli przemyt wyrobów nielegalnych, ich produkcja i obrót nimi. W 2019 r. stanowiła ona 9,9 proc. wielkości legalnego rynku (3,31 mld zł wartości rynkowej) i odpowiadała za 2,65 mld zł utraconych wpływów budżetowych. – Badania wskazują na stopniowe ograniczanie szarej strefy w obrocie wyrobami tytoniowymi. Na dalsze jej ograniczenie mogą mieć wpływ racjonalność i przewidywalność polityki akcyzowej. Skuteczne w innych krajach, m.in. w Niemczech, w tym zakresie okazały się tzw. akcyzowe mapy drogowe – mówi dr Grzegorz Poniatowski, wiceprezes i dyrektor naukowy ds. polityki fiskalnej w CASE.
Raport CASE pt. „Wpływ produkcji wyrobów tytoniowych na polską gospodarkę” stanowi kontynuację badania z 2018 r. Jest to kompleksowa analiza sektora w Polsce, obejmująca pełen łańcuch wartości dodanej segmentu. W badaniu przeprowadzono pogłębioną analizę bieżącej sytuacji oraz omówiono najważniejsze kwestie w zakresie szarej strefy oraz wyzwań regulacyjnych – zarówno obecnych, jak i przyszłych.
